“วิจิตรภูษาพัสตราภรณ์” ประณีตศิลป์บนผืนผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณ

ART EYE VIEW—หัตถกรรมและเครื่องแต่งกายเป็นประดิษฐกรรมทางวัฒนธรรมที่มีอยู่ในทุกท้องถิ่น ทุกชุมชน

ในแผ่นดินที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบัน พบร่องรอยหลักฐานการถักทอเส้นใยธรรมชาติเป็นผืนผ้ามายาวนาน นับตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ไม่น้อยกว่า 1500 ปี ก่อนพุทธกาล

ในสมัยประวัติศ่าสตร์ ผ้าไม่เพียงใช้เป็นเครื่องนุ่งห่มและเครื่องใช้ในบ้าน แต่ยังเป็นสินค้าสำคัญในการติดต่อค้าขายระหว่างเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชีย ตะวันออกกลาง แอฟริกาและยุโรป นับเนื่องหลายศตวรรษ

การค้าขายผ้าในตลาดสากลเช่นนี้ มีส่วนสำคัญต่อการเปลี่ยนแปลงรูปแบบเครื่องแต่งกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัสดุและลวดลายที่แตกต่างออกไปจากเดิม

ประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ 23 ถึงกลางพุทธศตวรรษที่ 24 นอกจากผ้าพื้นถิ่นแล้ว ผ้าจากต่างประเทศได้รับความนิยมในตลาดผ้าของไทยมาก ผ้าที่นำเข้าส่วนใหญ่มากจากอินเดียและจีน มีทั้งผ้าทอและผ้าพิมพ์ลาย ซึ่งมีราคาแพง เป็นที่นิยมในราชสำนักและขุนนางชั้นสูง ต่อมาได้ผลิตเลียนแบบและแพร่หลายในตลาดท้องถิ่น

ที่ผ่านมา กรมศิลปากร รวบรวมและจัดแสดงผ้า และเครื่องแต่งกายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติต่างๆ ทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาคจำนวนมาก

ผ้าอันหลากหลายเหล่านี้ ล้วนมีคุณค่าทางโบราณคดี ประวัติศาสตร์ ศิลปะ และชาติพันธุ์วิทยา แสดงภูมิปัญญาช่างในการสร้างสรรค์ สะท้อนถึงวิวัฒนาการ การใช้ผ้า และเครื่องแต่งกายของผู้คนในประเทศและต่างชาติ ดังนั้นผ้าและเครื่องแต่งกายเหล่านี้ จึงนับเป็นโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ซึ่งสืบสานความเป็นมรดกวัฒนธรรมล้ำค่าของชาติ


ในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ 83 พรรษา และสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ และสนองพระราชปณิธานตามเบื้องยุคลบาทในการอนุรักษ์และส่งเสริมหัตถกรรมไทย

และเพื่อเป็นการให้ความรู้ความเข้าใจกับผู้ชมให้ถึงความงามและคุณค่าของสิ่งทอที่เป็นผ้าและผ้าที่ใช้เป็นเครื่องแต่งกายตามขนบประเพณีโบราณ ตลอดจนร่วมกันรักษามรดกวัฒนธรรมของชาติ

กรมศิลปากร จึงจัดนิทรรศการ วิจิตรภูษาพัสตราภรณ์ นิทรรศการซึ่งแสดงความประณีตศิลป์ของผ้าและเครื่องแต่งกายโบราณ รวบรวมมาจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ 20 แห่งของประเทศไทย รวมทั้งจากสำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ และสำนักการสังคีต กรมศิลปากร

ผ้าที่นำมาแสดง มีทั้งที่ได้รับพระราชทานจากพระเจ้าแผ่นดิน พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนางชั้นสูงและทายาท จากกระทรวงวัง เช่น คลังใน กรมพระภูษามาลา กรมพิณพาทย์และโขนหลวง และผ้าที่ได้รับจากการบริจาคและจัดซื้อ

ประกอบด้วย ฉลองพระองค์ เครื่องแต่งกายของอดีตเจ้าผู้ครองนครหรือเจ้าเมือง ของข้าราชการฝ่ายปกครองและสตรีชั้นสูง ผ้าประดับตกแต่ง ผ้าทอพื้นเมืองจากหลายท้องถิ่น และผ้า-หัตถกรรมสิ่งทอของกลุ่มชาติพันธุ์ในภูมิภาคต่างๆ

ทั้งที่ใช้ในชีวิตประจำวันและใช้ในพิธีการเฉพาะ เช่น การเข้าเฝ้ารับเสด็จ หรือใช้ในประเพณีพิธีกรรมตามความเชื่อทางศาสนา เช่น ผ้าทอคัมภีร์ ตาลปัตร ย่ามของพระสงฆ์ หรือใช้ในการแสดง เช่น เครื่องแต่งกายโขนละคร รวมถึงผืนผ้าที่แสดงให้เห็นถึงเทคนิคเฉพาะในการถักทอ หรือการตกแต่งในงาน เช่น ผ้ามัดหมี่ ผ้าปักโบราณ

หัตถกรรมผ้าและเครื่องแต่งกายที่ทำจากผ้า จำนวน 193 รายการ เหล่านี้ โดยเน้นไปที่ผ้าชิ้นเยี่ยมของราชสำนัก และกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ คัดสรรโดยภัณฑารักษ์ของสำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ

ไม่เคยจัดแสดงที่ไหนมาก่อน ทั้งในและต่างประเทศ ทว่าจัดแสดงให้ชมครั้งแรก ระหว่างวันนี้ – 4 พฤศจิกายน พ.ศ.2558 วันพุธ – วันอาทิตย์ เวลา 09.00 -16.00 น. ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร

นอกจากนี้ภายในนิทรรศการ ยังแสดงปฏิบัติการอนุรักษ์ผ้าโบราณ เพื่อให้ผู้ชมสามารถเข้าใจถึงขั้นตอนวิธีการอนุรักษ์ผ้า อย่างถูกวิธี

หมายเหตุ : นิทรรศการ วิจิตรภูษาพัสตราภรณ์ อนุญาตให้ถ่ายภาพได้ แต่ไม่อนุญาตให้ใช้แฟลช















ส่งข่าวสารงานศิลปะร่วมสมัย มาได้ที่ ข่าว ART EYE VIEW ของ www.astvmanager.com และ ART EYE VIEW เซกชัน Lite ในหนังสือพิมพ์ ASTV ผู้จัดการสุดสัปดาห์ Email: [email protected]

และคลิกเป็น แฟนเพจ ได้ที่ http://www.facebook.com/arteyeviewnews