ยุคสมัย 2564 ที่ควรรู้! พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษาครบรอบ 89 ปี ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2564 ซึ่งถือเป็น “วันแม่แห่งชาติ” ของคนไทย และเพื่อเฉลิมพระเกียรติให้กับพระองค์ท่าน ทาง Celeb Online มีเรื่องราวควรรู้ของ พิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ซึ่งเป็นพระราชประสงค์ของพระองค์ท่าน ให้จัดตั้งขึ้นมาเพื่อเป็นแหล่งความรู้เกี่ยวกับผ้า ตลอดจนประวัติศาสตร์เครื่องแต่งกาย อันเป็นเอกลักษณ์ของชาติตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นจนถึงปัจจุบัน เพื่อให้ลูกหลานได้ศึกษาเรียนรู้ต่อไป

1. พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ตั้งอยู่ที่ใด?
พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ตั้งอยู่ ณ หอรัษฎากรพิพัฒน์ ในพระบรมมหาราชวัง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ก่อสร้างอาคารแห่งนี้ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2413 และพระราชทานนาม หอรัษฎากรพิพัฒน์ เพื่อเป็นที่ทำการกรมพระคลังมหาสมบัติ มีหน้าที่บริหารงานด้านการจัดเก็บระเบียบภาษีอากร

2. พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ เปิดให้เข้าชมครั้งแรกเมื่อใด?
พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ เป็นหน่วยงานภายใต้มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จัดตั้งขึ้นตามพระราชประสงค์ของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงมุ่งหวังให้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ยั่งยืนเกี่ยวกับผ้าตลอดจนประวัติศาสตร์เครื่องแต่งกาย และเป็นสถานที่จัดเก็บรักษาผ้าและเครื่องแต่งกาย รวมถึงจัดแสดงงานหัตถศิลป์อันทรงคุณค่า ทั้งของราชสำนักและผ้าพื้นเมืองจากท้องถิ่นต่างๆ เปิดให้บุคคลทั่วไปเข้าชมเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2555

3. ความเป็นมาของมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ
เมื่อ พ.ศ. 2513 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไปทรงเยี่ยมราษฎรผู้ประสบอุทกภัยที่ อ.นาหว้า จ.นครพนม ทรงพบหญิงชาวบ้านนุ่งซิ่นไหมมัดหมี่มานั่งรอรับเสด็จ ซิ่นสวยงามแปลกตานั้นเป็นแรงบันดาลพระราชหฤทัยในการสร้างอาชีพให้ราษฎร เพื่อแก้ปัญหาความยากจนอย่างยั่งยืน ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ก่อตั้งมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถขึ้นเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2519

4. ที่มาของชุดไทยพระราชนิยม
เมื่อ พ.ศ. 2503 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรไปทรงเยือนสหรัฐอเมริกาและทวีปยุโรป เพื่อเจริญสัมพันธไมตรี ทรงตระหนักว่าการเสด็จไปในครั้งนั้น เป็นเสมือนตัวแทนของสตรีไทย แต่เนื่องจากในช่วงเวลาดังกล่าว สตรีไทยยังไม่มีแบบแผนของชุดประจำชาติที่แน่นอน จึงมีพระราชดำริว่า จะต้องทรงฉลองพระองค์ที่แสดงถึงเอกลักษณ์ไทยให้ชาวโลกได้ประจักษ์ อันเป็นที่มาของชุดไทยพระราชนิยม 8 แบบในปัจจุบัน ซึ่งมีให้ชมที่พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ

5. การจัดแสดงหุ่นแบบ Invisible Mount
เทคนิคการจัดแสดง หุ่นล่องหน หรือ Invisible Mount มีลักษณะพิเศษคือ เมื่อจัดแสดงแล้วจะมองเห็นเพียงวัตถุ ไม่เห็นตัวหุ่น เสมือนว่าล่องหนได้นั่นเอง ซึ่งขั้นตอนการจัดทำมีความประณีตซับซ้อน และใช้เวลาในการเตรียมการมาก พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ได้นำเทคนิคการจัดแสดงหุ่นแบบดังกล่าวมาใช้เป็นครั้งแรกในนิทรรศการ งามสมบรมราชินีนาถ เมื่อ พ.ศ. 2559

6. การเก็บรักษาและดูแลวัตถุของพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ
พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ ให้ความสำคัญกับงานอนุรักษ์และทะเบียนเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นหัวใจสำคัญของการสงวนรักษาและจัดเก็บวัตถุในครอบครองของพิพิธภัณฑ์ พิพิธภัณฑ์มีห้องปฏิบัติการอนุรักษ์ โดยมีเจ้าหน้าที่อนุรักษ์และเจ้าหน้าที่ทะเบียนทำหน้าที่ดูแลการจัดเก็บ จัดแสดง และสงวนรักษาวัตถุตามมาตรฐานสากล

7. ขั้นตอนการจัดเก็บวัตถุในห้องคลัง
วัตถุทั้งหมดที่นำมาจัดเก็บในห้องคลัง ต้องผ่านการทำความสะอาด และกำจัดแมลงภายใต้อุณหภูมิลบ 20 องศาเซลเซียส ให้เลขทะเบียนวัตถุ ตรวจสภาพ บันทึกภาพ และสงวนรักษา โดยภายในห้องคลังมีระบบควบคุมอุณหภูมิและความชื้นให้มีสภาพคงที่ และเหมาะสมสำหรับการจัดเก็บวัตถุเพื่อรักษาสภาพ ซึ่งอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสมกับวัตถุประเภทผ้าอยู่ระหว่าง 50-60%

8. นิทรรศการ ด้วยพลังแห่งรัก
เป็นนิทรรศการปัจจุบันของพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ จัดขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา 87 พรรษา ในวันที่ 12 สิงหาคม 2562 เพื่อเผยแพร่พระราชกรณียกิจในด้านต่างๆ นับตั้งแต่ทรงได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระบรมราชินี เมื่อพุทธศักราช 2493 เป็นต้นมา รวมถึงเรื่องราวการโดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไปทรงเยี่ยมราษฎรและปฏิบัติพระราชกรณียกิจทั้งในประเทศและต่างประเทศ

9. นิทรรศการ ผ้าบาติกในพระปิยมหาราช : สายสัมพันธ์สยามและชวา
เป็นอีกหนึ่งนิทรรศการปัจจุบันของพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ จัดขึ้นเพื่อระลึกถึงพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ในการเสด็จเยือนชวาทั้งสามครั้ง นับเป็นครั้งแรกที่ได้มีการนำผ้าบาติกสะสมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมาจัดแสดง ผ้าบาติกดังกล่าวมีทั้งที่ทรงซื้อด้วยพระองค์เองและมีผู้ทูลเกล้าถวายฯ จากเมืองต่างๆ บนเกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย บางผืนมีอายุถึง 150 ปี

10. กิจกรรม “QSMT OPEN HOUSE: ONLINE TOUR 2021”
ในเดือนสิงหาคมนี้ พิพิธภัณฑ์ผ้าฯ เปิดบ้าน ชวนภัณฑารักษ์และนักอนุรักษ์มาแบ่งปันประสบการณ์เบื้องหลังการจัดทำนิทรรศการ พร้อมกับเชิญทุกท่านเลือกซื้อของขวัญสำหรับเดือนของแม่ในปีนี้กับกิจกรรม “QSMT OPEN HOUSE: ONLINE TOUR 2021” ในเพจเฟซบุ๊ก Queen Sirikit Museum of Textiles ทุกวันเสาร์ตลอดเดือนสิงหาคมนี้ตั้งแต่เวลา 11.00 น. ติดตามข่าวสารและกิจกรรมใหม่ๆ ในแต่ละเดือนผ่านทางเฟซบุ๊กและอินสตาแกรมของพิพิธภัณฑ์ผ้าฯ